Sayfalar Test

SPSS:One Way ANOVA

Tek yönlü varyans analizi, bir faktör çatısı altında, iki yada ikiden daha fazla bağımsız grubun ortalamalarını karşılaştırmak için kullanılır. Tek yönlü varyans analizinde iki temel varsayım vardır. Her grup normal dağılımlıdır ve göreceli olarak grupların varyansları homojendir. (Örnekte kullanılacak veri setini buradan indirebilirsiniz...)
Bu veri seti, bir yemek şirketine ait ürün çeşitlerinin satış miktarlarını göstermektedir. Burada "sales" değişkeni satış miktarını(Bağımlı Değişken), "design" değişkeni(Faktör) ise ürün çeşitlerini ifade etmektedir. Burada ürün çeşitlerinin satış miktarları birbirinden bağımsızdır ve normal dağılıma sahiptir. (Normallik testinin nasıl yapıldığına buradan bakabilirsiniz.) Dolayısıyla bu grupların satış miktarlarının ortalamalarını karşılaştırmak için en uygun test tek yönlü varyans analizi olur. Öncelikle hipotezler kurulmalıdır.

Varyansların homojenliği testi için hipotezler;
H0: %95 güvenle, grup varyansları homojendir.
H1: %95 güvenle, grup varyansları homojen değildir.

Tek yönlü varyans analizi için hipotezler;
H0:  %95 güvenle, grupların ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık yoktur.
H1:%95 güvenle, grupların ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır.

SPSS' de "Analyze > Compare Means > One-Way ANOVA"

Burada homojenlik testi için, "Options" bölümünden "Homogeneity of variance test" bölümü seçilir. İsteğe bağlı olarak "Descriptives" seçeneği işaretlenerek tanımlayıcı istatistikler de hesaplatılabilir.
"Post Hoc" bölümünden ise varyansın homojen olup olmamasına göre yapılması istenen test yada testler seçilir.
Burada varyansların homojen olması halinde(Equal variances Assumed) yapılacak testlerden, genellikle "Tukey" testi tercih edilir. Veri sayısının az olduğu zamanlarda "Bonferroni" testi de seçilebilir. Varyansların homojen olmaması halinde(Equal Variances Not Assumed) yapılacak testlerden ise genellikle "Tamhane's T2" testi tercih edilir.
Bu seçimler yapıldıtan sonra sonuçlar aşağıdaki gibi olacaktır.
Burada "Sig." değeri 0.729>0.05 olduğu için homojenlik testi için olan H0 hipotezi kabul edilir. Yani " %95 güvenle grupların varyansları homojendir." denilebilir.
ANOVA tablosu incelendiğinde, "Sig." değeri 0.000<0.05 olduğu için tek yönlü varyans analizi için olan H0 hipotezi reddedilir. Yani " %95 güvenle, grupların ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık vardır." denilebilir.
Hangi grupların ortalamaları arasında farklılıklar olduğunu görmek için bir sonraki tablo incelenir. (Tabloyu büyütmek için üzerine tıklayınız.)
Burada grupların varyansları homojen olduğu için "Tukey" testi incelenir(Eğer homojen olmasaydı "Tamhane" testi incelenirdi). Bu tabloda her grubun ikişerli karşılaştırmaları yapılmış ve bu karşılaştırılan grupların ortalamaları arasındaki farklar(Mean Difference) sayısal olarak verilmiştir. Bu sayısal değerlerin yanında bir yıldız (*) işaretinin bulunması bu ikilinin ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir. Tablo incelendiğinde 1-4, 2-4 ve 3-4 ikililerinin yanında bir yıldız(*) işareti olduğu görülür. Yani bu ikililerin ortalamaları arasında anlamlı bir farklılık vardır.
Son olarak "Descriptive" tablosu incelendiğinde 4. grubun ortalamasının diğer gruplardan daha büyük olduğu görülür. Yani 4. ürün çeşidin satış miktarının, diğer grupların satış miktarlarından daha fazla olduğu söylenebilir.

29 yorum:

  1. anova hesaplamasıyla ilgili birkaç soum var yardımcı olabilir misiniz acaba?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba.

      Eğer sorularınızı bana mail yoluyla yada buradan ulaştırırsanız yardımcı olmaya çalışırım.

      vlkniset@gmail.com

      Sil
  2. Merhaba.

    Anova Post Hoc testleri ne zaman nerede kullanılır ? Her birinin açıklaması da gerekmektedir (yani LSD, Bonferroni vs... bir ödev için bu bilgilere ihtiyacım var ancak bulamıyorum.

    YanıtlaSil
  3. Hocam merhaba.
    Ben çalışma grubuma bir program ve bu programın öncesi ve sonrasında başarı testi uyguluyorum. Ayrıca programın uygulama aşamasında sürekli görevler vererek bilişsel yüklenmelerini ölçüyorum. Öğrenmek istediğin bu başarı ile bilişsel yüklenme arasındaki ilişkiyi hangi analiz yöntemiyle incelemem gerektiği ve başarı olarak sontesti mi baz alacağım. Yardımcı olursanız sevinirim...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba,

      Bahsettiğiniz veri setinde "Bilişsel Yüklenmeler" değişkenini tam olarak anlamadım. Ancak, eğer bu değişken sayısal bir büyüklükse kısaca bunların(başarı ve bilişsel yüklenme) arasında korelasyon analizi yapabilirsiniz. Bu size aralarında bir ilişki varmı, eğer varsa pozitif yönlümü yoksa negatif yönlümü gösterecektir.

      Eğer bu değişken kategorik bir veri ise, bu kategoriler(faktörler) arasında başarıya göre anlamlı farklılıklarını tespit etmek için t-testlerini yada ANOVA testlerini kullanabilirsiniz.

      Sil
    2. Bilişsel yüklenmeden kastımız programı kullananların çalışan hafızalarına ne kadar yüklendikleridir. Bunun için belli görevler veriyoruz ve sonunda 1-9 arası yüklenme düzeylerini gösteren bir ölçek uyguluyoruz. 1-4 arası düşük bilişsel yüklenme, 5-9 arası da yüksek bilişsel yüklenme olarak tanımlanıyor. analiz yaparken başarıyla bilişsel yüklenme arasındaki korelasyona baktım ama söylediğiniz gibi kategorik bir veri mi bu açıdan da inceleyebilir miyim tam olarak anlayamadım.....

      Sil
    3. Merhaba,

      Buradaki bilişsel yüklenme değişkenini kategorik olarak düşünebilirsiniz(yüksek ve düşük bilişsel yüklenmeler). Bu kategoriler arasında başarıya göre anlamlı farklılıkar arayabilirsiniz. Bu örnekte iki kategori söz konusu olduğu için t-testlerini kullanabilirsiniz. İkiden fazla kategoriniz olsaydı o zaman ANOVA testini kullanmanız gerekirdi. Umarım yardımcı olabilmişimdir.
      İyi çalışmalar.

      Sil
  4. Merhaba,
    Öncelikle elinize sağlık diyeyim. İstatistik benim başımın belası ssps ve uygulamalarını anlamak kolay. İstatistikte en zor bulduğum şey veri analizi ve yorumları yani output ları dile getirmek. Üniversitedeki sınavlarda da apışıp kalıyorum. şu linketeki soruya cevap vermeye müktedir misiniz acaba:http://spsssbts.blogspot.com.tr/2014/05/psi.html

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba,

      a-) Burada eğitim düzeylerine göre anlamlı farklılık varmı onu soruyor. Benim yukarıda yaptığım analize çok benziyor. Yani ANOVA yapabilirsiniz. Sadece veri setini SPSS' e girerken yukardaki gibi alt alta girmeniz gerekiyor. Yukardaki örnekte "design" değişkenini sizin "eğtim düzeyi" değişkeni gibi düşünebilirsiniz. Onları 1,2,3 olarak kodlayıp yukardaki gibi SPSS'e girebilirsiniz.
      b-) Burada ise sizin iki grup oluştumanız gerekecek."30 un altındakiler" ve "30 un üstündekiler" diye ikiye böleceksiniz. 1 ve 2 olarak kodlayıp bağımsız örneklerm t- test'i yapabilirsiniz. Yine verileri alt alta girmeniz gerekece.(yukardaki gibi.)

      Umarın yardımcı olabilmişimdir. Kolay gelsin :)

      Sil
  5. Teşşekkürler... Sorun parametrik testleri uygulayabilmek için gerekli 3 koşulladan sadece birini görebiliyorum soruda verlilen datalarda ;öteki iki koşulu görebileceğim datanın ne olduğunu bulamıyorum herhalikarda yardımcı oldunuz. sağollun
    yanı
    1.vaka sayısı 12 'den büyük ve eşit ol
    2. Veriler normal dağilacak
    3. Varyanslar homojen olacak

    YanıtlaSil
  6. Enerji ve protein içerikleri farklı üç rasyonun(R) üç farklı ırktan(I) oğlaklarda günlük canlı ağırlık artışına etkisinin iki blokta (B) araştırıldığı denemede aşağıdaki gözlem değerleri elde edilmiştir. Uygun analiz yöntemlerini kullanarak Irk x Rasyon interaksiyonunu araştırınız SORUSUNDA HANGİ YÖNTEMİ KULLANACAĞIM.YARDIMCI OLUR MUSUNUZ

    YanıtlaSil
  7. volkan bey mail attim size burdanda yaziyorum, soyleki iki farkli grubun 4 farkli depolama zamani var, hem depolamanin hemde grubun etkisini ayni anda nasil analiz edebilrim , aralirinda fark varmi yokmu olarak

    YanıtlaSil
  8. Volkan Bey çok güzel açıklamışsınız...Ben sadece teşekkür etmek istiyorum, emeğiniz için.... :)

    YanıtlaSil
  9. öncelikle çok güzel açıklamışsınız çok faydalı olmuş gerçekten. Benim sorum değişkenlerin demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediğini bulmak için anova testi uyguladım. P değeri bazı yerlerde 0.05den küçük çıktı. Fakat spss programı bununla ilgili post-hoc analizini yapmıyor. Bu durumda p değerinde oynama yapılabilir mi?

    YanıtlaSil
  10. Volkan Bey Merhaba. Öncelikle bu blog için ve emeğiniz için teşekkür ederim.

    Bir sorum olacaktı. 2'den fazla gruba sahip değişkenle bir ölçeğe ait toplam puana ANOVA uyguladım. Post-Hoc analizini yapamamıyor. Ancak bu testte verilerin normal ve homojen dağılıyor Levene testine göre ve Anova testi p=.001 çıkıyor. Bu güvenilir midir? Bu analizin sonuçlarını kullanabilir miyim?

    Yardımlarınız için şimdiden çok teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
  11. Çok güzel bir anlatım her şey çok açık çok teşekkür ederim bu güzel anlatım için.

    YanıtlaSil
  12. Volkan hocam ben bir tıp doktoruyum; bir makaleme yurtdışı bir dergiden düzeltme gelmişti ancak bir maddede işin içinden çıkamadığım için sizi rahatsız ediyorum.
    Öncelikle çalışmadan kısaca bahsedeyim; iki bağımsız grupta (hasta ve kontrol grubu) bazı niceliksel laboratuar tdeğerlerini karşılaştırdık. Hakemlerden biri şöyle bir öneride bulunmuş 'The Bonferroni correction might still be necessary given the number of variables''. ​Ancak bildiğim kadarıya bonferroni düzeltmesi için en az üç grup gerekiyor; gruplar arasındaki farkın hangi ikisinden kaynaklandığını göstermek için bonferroni düzeltmesini yapıyoruz. Benim iki grubum varken nasıl bonferroni düzeltmesi yapabilirim?
    ​Teşekkürler...

    YanıtlaSil
  13. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  14. anova testinde tablo yaparken t değeri analizde hangi değer oluyor?

    YanıtlaSil
  15. Anova testinde p değeri 0,05'den büyük çıktı..yani anlamlı bir farklılık yok.Bu durumda ANOVA ANALİZİNİ YAPMALI MIYIM?

    YanıtlaSil
  16. Merhaba, anova testi sonucunda homojen çıkıyor,p değeri 0,000 çıkıyor fakat gruplar anlamlı çıkmıyor bu durumda ne yapabilirim?Şimdiden teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
  17. Merhaba homojenlik testinde sig değeri 0,05'ten küçük çıktı yani gruplarım heterojen. fakat çoğu makalede gruplar heterojen ise anova ya devam edilmeyeceği welch testi yapılacağı gibi maddeler yazıyor. Bu ne kadar doğru analayamadım. Kafam çok karıştı:(

    YanıtlaSil
  18. Likert tipi ölçekler ordinal olarak mı scale olarak mı girilmeli. Kaynakalrd farklı gösteryiyor? dogrusu nedir?

    YanıtlaSil
  19. Bir sürü sayfadan okuduğum yarım yarım bilgilerin, kafamda oturduğu bir yazı oldu. Emeğinize sağlık.

    YanıtlaSil
  20. merhabalar benim bir sorum var anova ile ilgili sorsam dönüş alabilir miyim

    YanıtlaSil
  21. Merhaba, bu aşamaları yaptığım halde levene testi sonucu ve sigma değeri alamıyorum ne yapmam gerekir?

    YanıtlaSil
  22. p değeri 0,05 den küçük ama gruplar arası fark yok bu durumda nasıl yorumlama yapmalıyız

    YanıtlaSil
  23. çok teşekkürler yarın istatistik sınavımız var bu saate kadar çalıştık oda arkadaşımla burayı hiç anlamamıştık bir sürü yer okuduk sayenizde anladık volkan hocam teşekkürler

    YanıtlaSil
  24. iyi günler hocam anova ancova gibi testler için ham veriyi elde edebileceğimiz yerler var mı örnek çözmek açısından

    YanıtlaSil